Khi vừa tiếp cận với hệ thống giáo lý Theravāda, không ít hành giả khi nghe danh xưng “Tam Tạng Kinh Điển” thường cảm thấy e ngại vì sự đồ sộ và phức tạp. Phải chăng đây là nội dung quá tầm đối với người cư sĩ bình thường. Trên thực tế, dưới góc nhìn đúng đắn, Tam Tạng không hề cách biệt với đời sống. Nó đóng vai trò như một lộ trình chi tiết cho hành trình giải thoát, giúp cho tiến trình tu học luôn đi đúng trọng tâm.
Khám phá định nghĩa về Tam Tạng
Về mặt từ nguyên, Tam Tạng (Tipiṭaka) có nghĩa là “ba chiếc giỏ đựng”, tượng trưng cho ba kho tàng lớn dùng để gìn giữ và hệ thống hóa pháp bảo.
Cấu trúc của nó bao gồm:
Bộ Tạng Luật (Vinaya Piṭaka)
Tạng Kinh (Sutta Piṭaka)
Abhidhamma Piṭaka – Tạng Vi Diệu Pháp
Toàn bộ các bản văn Tipiṭaka được lưu truyền bằng ngôn ngữ Pāḷi trong truyền thống Nguyên thủy, và được xem là hệ thống kinh điển cổ xưa, nhất quán và gần với lời Phật dạy nguyên thủy nhất.
2. Tạng Luật – Nền tảng của đời sống tu tập
Dù Vinaya Piṭaka nhắm đến đời sống tu hành của chư Tăng, song Phật tử tại gia nắm rõ Luật sẽ hành trì rất vững vàng.
Bản chất của Luật không phải để kiểm soát, mà để:
Duy trì sự trong sạch trong nếp sống
Hóa giải những mâu thuẫn và rắc rối
Tạo môi trường thuận lợi cho Định và Tuệ sinh khởi
Để dễ hình dung:
Luật = khung an toàn cho thân và lời nói
Với người mới học Phật, chỉ cần nắm tinh thần:
Nhân – duyên – quả trong hành vi
Tôn trọng giới hạn
Sống có kỷ luật và trách nhiệm
Sutta Piṭaka: Nguồn cảm hứng tâm linh
Đối với đa số Phật tử, Tạng Kinh chính là phần giáo lý thân thuộc nhất.
Đây là nơi ghi lại:
Toàn bộ các pháp thoại của Đức Phật
Các cuộc đàm luận giữa Ngài với các vị đệ tử, giới quyền quý, thường dân và các đạo sư khác
Những chỉ dẫn trực tiếp về khổ – nguyên nhân khổ – con đường diệt khổ
Hệ thống Tạng Kinh gồm 5 bộ Nikāya chủ đạo, với đặc điểm:
Có kinh dài, kinh trung, kinh ngắn
Bao gồm các bản kinh mang tính ứng dụng cao như Dhammapada hay Satipaṭṭhāna Sutta
Nhiều bản kinh tập trung tháo gỡ các vấn đề thiết thực của con người
Có thể nói:
Tạng Kinh = con đường được chỉ rõ bằng lời nói, ví dụ và kinh nghiệm sống
Người bắt đầu tu học sẽ thấy Tạng Kinh là điểm xuất phát lý tưởng nhất.
Tìm hiểu Tạng Vi Diệu Pháp – Cơ chế vận hành của ý thức
Vi Diệu Pháp là mảng giáo lý chuyên sâu và phức tạp nhất, song lại mang giá trị trí tuệ vô cùng to lớn.
Có thể so sánh:
Tạng Kinh là “Phật dạy gì”
Thì Vi Diệu Pháp là “Pháp vận hành như thế nào”
Tạng Vi Diệu Pháp đi sâu vào các khía cạnh:
Tâm là gì?
Một sát-na tâm gồm những yếu tố nào?
Cội nguồn phát sinh các triền cái tham, sân, si
Quy luật vận hành của hành động và quả tương ứng
Đối với người vừa khởi sự:
Không nhất thiết phải ép mình học Vi Diệu Pháp từ sớm
Tuy nhiên, việc biết đến sự tồn tại của nó sẽ giúp ta có cái nhìn lý tính, tránh mê tín hay hiểu sai giáo lý
Làm thế nào để kết nối Tam Tạng với Tam Học?
Hành giả có thể ghi nhớ sự liên kết này như sau:
Tạng Luật → Giới
Tạng Kinh → Định
Abhidhamma Piṭaka phát triển Tuệ (Paññā)
Ba Tạng không tách rời, mà nâng đỡ nhau:
Khi Giới hạnh trang nghiêm thì tâm Định mới có chỗ nương tựa
Khi tâm đạt đến sự định tĩnh thì Tuệ giác mới bắt đầu nảy nở
Nhờ có Tuệ mà hành giả hiểu được giá trị của Giới và giữ gìn một cách tự nhiên
Cách thức tiếp cận Tipiṭaka hiệu quả cho hành giả sơ cơ
Gợi ý đơn giản:
Đừng tạo áp lực phải thông thạo mọi thứ cùng một lúc
Cần tiếp cận theo trình tự hợp lý:
Thấu hiểu giá trị của sự kỷ luật trong tâm hồn
Lấy Kinh điển làm tấm gương để điều chỉnh nếp sống hằng ngày
Khi đủ duyên, tiếp cận Vi here Diệu Pháp để đào sâu trí tuệ
Giá trị thực sự của kinh điển không nằm ở chữ nghĩa, mà ở chỗ:
cải thiện hành vi, lời nói và suy nghĩ trong cuộc sống thực tế